Συλλογές
Τίτλος Κλιματική αλλαγή και περιβαλλοντική πολιτική: joint implementation, clean development mechanism, emissions trading
Δημιουργός Μπένου, Λώρα
Συντελεστής Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών
Τύπος Text
Φυσική περιγραφή 84σ.
Γλώσσα el
Περίληψη Η αλλαγή του κλίματος είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία. Ο όρος κλιματική αλλαγή αναφέρεται στην αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Είναι δεδομένο πως η αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα είναι ο βασικός μηχανισμός που προκαλεί την κλιματική αλλαγή. Αυτή η αύξηση της συγκέντρωσης αερίων του θερμοκηπίου αποδίδεται κατά κύριο λόγο στις ανθρωπογενείς εκπομπές. Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει κάθε πτυχή του περιβάλλοντος, αλλά και της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Ο πιο χαρακτηριστικός δείκτης της κλιματικής αλλαγής είναι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (ΔΕΚΑ), η αύξηση της θερμοκρασίας του κλιματικού συστήματος είναι αδιαμφισβήτητη. Οι παρατηρήσεις δείχνουν αυξήσεις στις μέσες τιμές θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας και των ωκεανών παγκοσμίως, ευρύτατη τήξη χιονιού και πάγου και αύξηση στο παγκόσμιο επίπεδο της θαλάσσιας στάθμης. Η τάση προς μία αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας είναι συνεπής με τις προβλέψεις των παγκόσμιων κλιματικών μοντέλων, που αναπτύχθηκαν με σκοπό την εξήγηση της κλιματικής αλλαγής και την ανάλυση των επιπτώσεών της. Για την ανάσχεση της αλλαγής του κλίματος οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν σημαντικά και συγκεκριμένες πολιτικές έχουν θεσπιστεί για το σκοπό αυτό. Ένα βασικό πλαίσιο για το σχεδιασμό περιβαλλοντικής πολιτικής έχει αναπτυχθεί, το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή εναλλακτικών εργαλείων περιβαλλοντικής πολιτικής. Οι δύο σημαντικές προσεγγίσεις είναι η command and control και τα market-based instruments και υπάρχουν πολλά εναλλακτικά εργαλεία που αντιστοιχούν σε αυτές τις προσεγγίσεις. Εκτός από τα πιο διαδεδομένα και ευρέως χρησιμοποιούμενα συστήματα εμπορεύσιμων αδειών, υπάρχουν και άλλες επιλογές πολιτικής, όπως τα όρια (standards) εκπομπών, οι φόροι εκπομπών, οι επιδοτήσεις και οι εθελοντικές συμφωνίες. Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για την επιλογή των κατάλληλων εργαλείων για την εκάστοτε περίπτωση, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους και τις συνθήκες και ανάγκες της περιοχής εφαρμογής τους. Η απειλή της αλλαγής του κλίματος αντιμετωπίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο από τη Σύμβαση- Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Αλλαγή του Κλίματος (UNFCCC). Ο μακροπρόθεσμος στόχος της είναι η σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα σε επίπεδα που θα αποτρέψουν την επικίνδυνη ανθρωπογενή παρεμβολή στο κλιματικό σύστημα. Το Πρωτόκολλο του Κιότο, που αποτελεί μέρος της, είναι το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, θέτει δεσμευτικούς στόχους ως προς τις εκπομπές ρύπων για πολλέςεκβιομηχανισμένες χώρες και περιορίζει τις αυξήσεις των εκπομπών των υπολοίπων χωρών που το έχουν επικυρώσει. Οι χώρες αναμένεται να επιτύχουν τους στόχους τους κατά κύριο λόγο μέσω εγχώριων πολιτικών και μέτρων, αλλά έχουν τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν ένα μέρος των στόχων αυτών, επενδύοντας σε έργα μείωσης των εκπομπών σε αναπτυσσόμενες χώρες (μηχανισμός καθαρής ανάπτυξης) ή σε αναπτυγμένες (από κοινού εφαρμογή). Παρά τη φαινομενικά επιτυχημένη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, πολλοί του έχουν ασκήσει κριτική και η πλειοψηφία είναι σύμφωνη πως δεν αποτελεί παρά μόνο ένα πρώτο βήμα και πως απαιτούνται πολλά ακόμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν υιοθετήσει εθνικά προγράμματα με στόχο τη μείωση των εκπομπών. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των προσπαθειών της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών, με τρόπο που να είναι οικονομικά αποτελεσματικός. Πρόκειται για το πρώτο διεθνές σύστημα εμπορίας για εκπομπές CO2 στον κόσμο και είναι ένα cap and trade σύστημα που λειτουργεί μέσω της κατανομής και του εμπορίου αδειών για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε όλη την έκταση της Ε.Ε.. Το ΕΣΕΔΕ προβλέπει σύνδεση με άλλα συμβατά συστήματα εμπορίας εκπομπών σε άλλες χώρες που έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο, επεκτείνοντας έτσι την αγορά για εμπορία, αλλά και με τους ευέλικτους μηχανισμούς του, παρέχοντας σημαντικά πλεονεκτήματα στις οντότητες που καλύπτονται. Έχει υποστεί, επίσης, σημαντικές τροποποιήσεις για τη βελτίωσή του σε ένα ευρύ φάσμα τομέων του και έχει αναθεωρηθεί, ώστε να περιλαμβάνει μελλοντικές προβλέψεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που είναι υπεύθυνες για υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, δεν έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο. Στο παρελθόν, είχαν εφαρμοστεί σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ πολλά cap and trade συστήματα, πάνω στα οποία στηρίχτηκε ο Πρόεδρος Barack Obama για να προτείνει το Αμερικανικό Νομοσχέδιο Καθαρής Ενέργειας και Ασφάλειας το 2009. Στον τίτλο III του νομοσχεδίου αυτού, περιλαμβάνεται ένα cap and trade σύστημα που θέτει μια τιμή στις εκπομπές CO2, δημοπρατώντας άδειες για να εκπέμπεται το αέριο αυτό. Ο στόχος του συστήματος αυτού είναι η μείωση των εκπομπών κατά 17% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005 ως το 2020 και περίπου κατά 80% ως το 2050. Το σύστημα αυτό θα προσφέρει πολυάριθμα οφέλη τόσο στις εταιρίες, όσο και στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των εναλλακτικών πολιτικών. Παρόλο που το νομοσχέδιο έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων, μένει να περάσει από τη Γερουσία προς ψήφιση. Στο εσωτερικό της UNFCCC, λίγα μόλις χρόνια μετά την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο, βρισκόταν στο στάδιο των διαπραγματεύσεων μια διεθνής συμφωνία για μετά το 2012. Στόχος ήταν η επίτευξη συμφωνίας κατά τη Διάσκεψη για το κλίμα, που ήταν προγραμματισμένη για το Δεκέμβρη του 2009 στην Κοπεγχάγη. Μέσα στο 2009, μια σειρά συναντήσεων πραγματοποιήθηκαν πριν την κρίσιμη Διάσκεψη και οδήγησαν στην έκδοση ενός σχεδίου διαπραγματευτικού κειμένου. Η Διάσκεψη τελικά έλαβε χώρα στο Bella Center της Κοπεγχάγης από τις 7 ως τις 18 Δεκέμβρη του 2009, με τη συμμετοχή 192 κρατών. Οι ηγέτες του καθενός από αυτά, έφτασαν στην πρωτεύουσα της Δανίας με διαφορετικές φιλοδοξίες και αιτήματα και πρότειναν τα κατάλληλα –κατά την άποψή τους- μέτρα και πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Γνώριζαν, ωστόσο, όλοι την τεράστια σημασία που είχε η επίτευξη κάποιας συμφωνίας που θα διαδεχόταν το Πρωτόκολλο του Κιότο. Όλα τα ουσιώδη αυτά θέματα για το εξαιρετικής σημασίας ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, αναλύονται στις ενότητες που ακολουθούν. Η ενότητα 2 περιγράφει την έννοια της κλιματικής αλλαγής και το που αυτή οφείλεται, τις επιπτώσεις της, τις μελέτες που έχουν κατά καιρούς εκπονηθεί για την εξήγηση και μοντελοποίησή της και τα μέσα και τις πολιτικές για την αντιμετώπισή της. Η ακόλουθη ενότητα αναλύει την περιβαλλοντική πολιτική, τα μέτρα και εργαλεία που χρησιμοποιούνται, αλλά και τα κριτήρια επιλογής ανάμεσα σε αυτά τα εργαλεία. Στην ενότητα 4, περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια το Πρωτόκολλο του Κιότο και όλες οι δραστηριότητες που οδήγησαν σε αυτό, οι ευέλικτοι μηχανισμοί του, η μεγάλη απουσία των ΗΠΑ από αυτό και η κριτική που του έχει ασκηθεί. Στη συνέχεια, αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί η Ε.Ε. να ικανοποιήσει τους στόχους της υπό το Πρωτόκολλο, μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών. Περιλαμβάνεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο συνδέεται το ΕΣΕΔΕ με άλλα συμβατά συστήματα εμπορίας και με τους ευέλικτους μηχανισμούς του Πρωτοκόλλου και γίνεται ένας έλεγχος της αποτελεσματικότητας του συστήματος, με βάση την ένταση των εκπομπών CO2 των χωρών που συμμετέχουν. Η ενότητα 6, περιγράφει την προσπάθεια των ΗΠΑ να μειώσουν τις εκπομπές τους, υπό το Αμερικανικό Νομοσχέδιο Καθαρής Ενέργειας και Ασφάλειας και συγκεκριμένα υπό το cap and trade σύστημα που προτείνει, απαριθμεί τα οφέλη και πλεονεκτήματά του και περιλαμβάνει την κριτική αλλά και την αποδοχή που έχει υποστεί. Η τελευταία ενότητα, κάνει μια αναλυτική περιγραφή των συναντήσεων που προηγήθηκαν της σημαντικής Διάσκεψης της Κοπεγχάγης του 2009 και της ίδιας της Διάσκεψης, αναλύει τα αιτήματα και τους στόχους των συμμετεχόντων σε αυτή και αναφέρει τα αποτελέσματα και τις αποφάσεις που λήφθηκαν κατά τη διάρκειά της.
Λέξη κλειδί Κλιματική αλλαγή
Περιβαλλοντική πολιτική
Πρωτόκολλο Του Κιότο
Ευρωπαϊκή αγορά άνθρακα
Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής (ΣΕΔΕ)
Cap and trade
Άδεια χρήσης https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/