| Περίληψη : | Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα που υπάρχουν διαχρονικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η νομοθεσία σχετικά με τη τιμολόγηση των βιβλίων. Αναφερόμαστε στο νόμο της ενιαίας τιμής βιβλίου, μια ρύθμιση που δίνει την δυνατότητα στον εκδότη του βιβλίου να καθορίζει την λιανική τιμή του προϊόντος του. Στην Ευρώπη αρκετές χώρες εφαρμόζουν για αρκετά χρόνια αυτή τη πρακτική. Υπάρχουν, όμως, και χώρες που ενώ στο παρελθόν είχαν σε ισχύ έναν νόμο ενιαίας τιμής κάποια στιγμή τον κατάργησαν και έκτοτε πορεύονται χωρίς ρύθμιση στην αγορά του βιβλίου. Ο λόγος που διχάζει αυτός ο νόμος είναι γιατί οι συνέπειες από την εφαρμογή του δεν είναι ξεκάθαρα θετικές ή αρνητικές στη συνολική ευημερία των καταναλωτών. Η όλη ιδιαιτερότητα προέρχεται από το γεγονός ότι το βιβλίο δεν είναι ένα απλό εμπορικό προϊόν αλλά αντίθετα έχει το χαρακτήρα του δημόσιου αγαθού. Η ανάγνωση ενός βιβλίου, η «κατανάλωσή» του δεν δίνει απλώς χρησιμότητα στο άτομο που το χρησιμοποιεί αλλά δημιουργεί θετικές εξωτερικότητες στη κοινωνία και διαμορφώνει αξίες και ιδανικά απαραίτητα συστατικά για την ανάπτυξη και ευημερία ενός πολιτισμού. Αν είχαμε να αξιολογήσουμε την επίπτωση ενός νόμου που κρατά σταθερή τη τιμή σε ένα απλό εμπορικό προϊόν της αγοράς, τότε πιθανόν να λέγαμε αμέσως ότι η επιβολή της σταθερής τιμής στρεβλώνει την αγορά καθώς η ζήτηση δεν προσαρμόζεται στη προσφορά ή και το ανάποδο προκειμένου να έχουμε μια αποτελεσματική ισορροπία. Επομένως γίνεται αντιληπτό ότι σε ένα τέτοιο προϊόν ίσως επιβάλλεται ειδική μεταχείριση από το κράτος για να το προστατεύσει και για να επωμιστεί η κοινωνία τα μέγιστα δυνατά οφέλη από τη χρήση και προώθησή του. Στην Ελλάδα είχαμε για αρκετά χρόνια, από το 1997, ρύθμιση που προέβλεπε ότι ο εκδότης θέτει μια τιμή η οποία δε μπορεί να αλλάξει σε επίπεδο λιανικής (“retail level”) για τα επόμενα 2 χρόνια από τη στιγμή που έβγαινε στην αγορά. Αυτή η ρύθμιση αφορούσε όλες τις κατηγορίες των βιβλίων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα από εκδοτικό οίκο που εδρεύει στην Ελλάδα, αλλά ακόμα και για αυτά που έχουν εκτυπωθεί στο εξωτερικό για λογαριασμό εκδοτικού οίκου που βρίσκεται στην Ελλάδα. Το 2014, που βρίσκει τη χώρα μας βυθισμένη στη κρίση είχαμε μια αλλαγή του νόμου όπου συγκεκριμένα καταργήθηκε η ρύθμιση στη τιμή του βιβλίου για όλες πλην της κατηγορίας των λογοτεχνικών βιβλίων. Επομένως, για τα λογοτεχνικά βιβλία ισχύει η ρύθμιση που λέει ότι ο εκδότης είναι αυτός που αποφασίζει σε ποια τιμή θα πωλείται το βιβλίο στο ράφι και αυτή η τιμή θα ισχύει για 2 χρόνια. Τα καταστήματα λιανικής έχουν το δικαίωμα της έκπτωσης το ανώτατο μέχρι 10%. Η λογική του νομοθέτη που κρατά τη ρύθμιση στα λογοτεχνικά βιβλία είναι για να προστατεύσει τον εκδότη εξασφαλίζοντάς του περιθώριο κέρδους για να συνεχίσει να γίνεται επένδυση σε αυτά τα βιβλία. Ο στόχος, λοιπόν, αυτής της εργασίας είναι να εξετάσει την επίπτωση της αλλαγής του νόμου στις τιμές των βιβλίων στην Ελλάδα. Αρχικά, γίνεται μια γενική αναφορά στον όρο “resale price maintenance” που σε ελεύθερη μετάφραση είναι το καθεστώς διατήρησης της τιμής λιανικής, καταγράφονται αναλυτικά τα θετικά και τα αρνητικά της ρύθμισης όταν επιβάλλεται με νόμο ή όταν εφαρμόζεται στα πλαίσια μιας εμπορικής συμφωνίας. Ακολούθως, παρουσιάζεται η αγορά του βιβλίου στη χώρα μας, το μέγεθός της και ο νόμος του 1997 με αναφορές στα υπέρ του και τα κατά. Επιπλέον, αναφέρεται σε παγκόσμια κλίμακα ποιες χώρες χρησιμοποιούν τη ρύθμιση στις τιμές των βιβλίων και για το σκοπό αυτό καταγράφονται οι περιπτώσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γερμανίας που η πρώτη έχει αποφασίσει να μην επεμβαίνει στη αγορά βιβλίου ενώ η δεύτερη υποστηρίζει την ρύθμιση. Στη συνέχεια, φθάνουμε στο εμπειρικό κομμάτι της εργασίας. Για να κάνουμε την ανάλυσή μας συλλέχθηκαν δεδομένα. Συγκεκριμένα, συγκεντρώσαμε τις τιμές λιανικής από ένα τυχαίο δείγμα συνολικά 412 τίτλων που ανήκουν στα εκτός ενιαίας τιμής (Ε.Ε.Τ) βιβλία από οχτώ (8) μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αθήνας. Η τιμοληψία έγινε τον μήνα Ιούλιο και τον μήνα Σεπτέμβρη του 2015. Ταυτόχρονα, έχουμε στη διάθεσή μας τις τιμές των τίτλων αυτών το 2013. Επιπλέον, έχουμε ένα τυχαίο δείγμα 451 τίτλων λογοτεχνικών βιβλίων και έχουμε τις τιμές τους το 2013 και το 2015, που δεν έχουν αλλάξει λόγω της ρύθμισης. Η μέθοδος που χρησιμοποιούμε για την ανάλυσή μας είναι η μέθοδος difference in differences, διαφορά των διαφορών. Εφαρμόζοντας τις οικονομετρικές τεχνικές που αναλύονται με σαφήνεια στο κείμενο προέκυψε ότι με την αλλαγή του νόμου οι τιμές των βιβλίων εκτός ενιαίας τιμής, δηλαδή των μη λογοτεχνικών, μειώθηκαν αισθητά. Η μείωση αυτή αγγίζει το 14%. Είναι μια λογική εξέλιξη αν λάβουμε υπόψιν μας και την μεγάλη ύφεση που έχει η χώρα αυτά τα χρόνια με την σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών.
|
|---|
Copyright © 2013 Βιβλιοθήκη Ο.Π.Α. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.