Ρευστότητα χρηματοδότησης και τραπεζικός κίνδυνος: μια παγκόσμια βιβλιογραφική ανασκόπηση

Abstract

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας κάθε κράτους, επηρεάζοντας καθοριστικά τον ρυθμό και την πορεία της ανάπτυξης. Η λειτουργία του βασίζεται στην ύπαρξη θεμελιωδών θεσμών οι οποίοι ενεργούν ως δίαυλοι μεταφοράς κεφαλαίων από πλεονάζουσες οικονομικές μονάδες σε μονάδες που δύνανται να τα αξιοποιήσουν παραγωγικά. Μέσω αυτής της ανακατανομής, διευκολύνεται όχι μόνο η επένδυση αλλά και η δημιουργία νέου χρήματος. Η αποτελεσματικότητα των χρηματοπιστωτικών φορέων καθορίζει τη ροή κεφαλαίου της οικονομίας. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στον ρόλο του τραπεζικού συστήματος ως μηχανισμού διαχείρισης και καταμερισμού του κινδύνου. Οι τράπεζες αξιολογούν τον πιστωτικό κίνδυνο, υποθέτοντας την ομαλή αποπληρωμή των δανείων. Αυτή η λειτουργία αυξάνει τον κίνδυνο, καθιστώντας αναγκαία την ύπαρξη εποπτικών και ρυθμιστικών αρχών. Ιδιαίτερα κρίσιμη για την εύρυθμη λειτουργία των τραπεζικών ιδρυμάτων είναι η διατήρηση επαρκούς ρευστότητας. Η ρευστότητα προσδιορίζει την ικανότητα ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος να ανταποκρίνεται άμεσα στις υποχρεώσεις του, χωρίς να επιβαρύνει σημαντικά τη χρηματοοικονομική του θέση. Η ανεπαρκής ρευστότητα συνδέεται άμεσα διαχρονικά με τραπεζικές κρίσεις και απώλεια εμπιστοσύνης από τους καταθέτες. Η θεωρητική βάση για την κατανόηση της σημασίας της ρευστότητας αποτυπώνεται στο κλασικό υπόδειγμα των Diamond & Dybvig (1983). Στο πλαίσιο αυτό, η ανάγκη για αυστηρούς κανονισμούς ρευστότητας, όπως αυτοί που εισήγαγε η Βασιλεία ΙΙΙ με τον δείκτη κάλυψης ρευστότητας (LCR) και τον δείκτη καθαρής σταθερής χρηματοδότησης (NSFR), συνδέεται άμεσα με τη θεωρητική ανάλυση του Diamond-Dybvig, καθώς στοχεύει στη μείωση της πιθανότητας τραπεζικού πανικού και να ενισχύσει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό να αναλύσει το ρυθμιστικό πλαίσιο της θέσπισης της εποπτικής επιτροπής της Βασιλείας, πως διαμορφώθηκε το πλαίσιο έως τη Βασιλεία ΙΙΙ και ποια η σχέση με τη ρευστότητα χρηματοδότησης. Γίνεται μια εκτενής καταγραφή και σύγκριση μεταξύ των αποτελεσμάτων που έχουν βρεθεί σε 63 επιστημονικά άρθρα και μελέτες οι οποίες αφορούν τραπεζικά ιδρύματα ανά τον κόσμο αναφορικά με τα επίπεδα ρευστότητας που τους επιβάλλει η Βασιλεία ΙΙΙ, με στόχο τη μείωση της πιθανότητας τραπεζικής κρίσης ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη σταθερότητα στον τραπεζικό κλάδο. Η διπλωματική συμβάλλει στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία καθώς δεν υπάρχει δημοσιευμένη βιβλιογραφική επισκόπηση στο θέμα της ρευστότητας χρηματοδότησης των τραπεζών.The Financial System constitutes a fundamental pillar of a nation’s economy, significantly influencing both the pace and direction of economic development. Its operation relies on the existence of core institutions that serve as channels for transferring capital from surplus economic units to those capable of utilizing it productively. Through this reallocation, not only is investment facilitated, but also the creation of new money is enabled. The efficiency of financial institutions ultimately determines the flow of capital within the economy. Particular emphasis is placed on the role of the Banking System as a mechanism for managing and distributing risk. Banks assess credit risk under the assumption of smooth loan repayment. However, this function inherently increases systemic risk, thereby necessitating the existence of supervisory and regulatory authorities. A key prerequisite for the sound operation of banking institutions is the maintenance of adequate liquidity. Liquidity defines a financial institution’s ability to meet its short-term obligations without significantly deteriorating its financial position. Historically, insufficient liquidity has been closely associated with banking crises and a loss of depositor confidence. The theoretical foundation for understanding the critical role of liquidity is encapsulated in the classic model of Diamond & Dybvig (1983). Within this context, the necessity for strict liquidity regulations as introduced under Basel III through the Liquidity Coverage Ratio (LCR) and the Net Stable Funding Ratio (NSFR) is directly linked to the DD framework, aiming to reduce the probability of bank runs and enhance the overall stability of the financial system. This thesis aims to analyze the regulatory framework established by the Basel Committee on Banking Supervision, examining its evolution leading up to Basel III and its connection to funding liquidity. An extensive review and comparison of findings from 63 academic articles and studies related to banking institutions worldwide is conducted, focusing on the liquidity requirements imposed by Basel III. The goal is to evaluate whether these regulations effectively reduce the probability of banking crises and ensure the long-term stability of the banking sector. This study contributes to the Greek academic literature language by addressing a notable gap. The absence of a published bibliographic review on the topic of bank funding liquidity.