Assessing the EU-27 progress towards circular economy within the European Green Deal Policy Framework

Abstract

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (ΕΠΣ), η οποία εγκρίθηκε το 2019, έχει πλέον εδραιώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ως παγκόσμιο ηγέτη στη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία και στα πλαίσια πολιτικής της Κυκλικής Οικονομίας (ΚΟ). Η παρούσα διπλωματική εργασία αξιολογεί την πρόοδο των 27 κρατών-μελών της ΕΕ προς την ΚΟ στο πλαίσιο της ΕΠΣ, εστιάζοντας στην ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στην οικονομική ανάπτυξη, καθώς και στην αποδοτικότητα των πόρων. Η έρευνα μελετά σημαντικές πολιτικές πρωτοβουλίες, όπως το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία (ΣΔΚΟ), τον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) και το πακέτο «Fit for 55», τονίζοντας τον αντίκτυπό τους όσον αφορά την κλιματική ουδετερότητα και την οικονομική ανθεκτικότητα. Επιπροσθέτως, η έρευνα αυτή αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της ΚΟ στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, τη μείωση των αποβλήτων και την ενίσχυση της αποδοτικότητας των πόρων, μέσω μιας ενδελεχούς βιβλιογραφικής ανασκόπησης και ανάλυσης δεδομένων. Τα ευρήματα δείχνουν πως παρά την πρόοδο που παρατηρείται και έχει σημειωθεί έως σήμερα, εξακολουθεί να υφίσταται ετερογένεια μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ όσον αφορά την εφαρμογή και την απόδοση των πολιτικών της ΚΟ. Τέλος, η έρευνα τονίζει τη σημασία της βελτιωμένης συνοχής των πολιτικών ΚΟ και των οικονομικών κινήτρων, επιδιώκοντας να ενισχύσει τον διάλογο σχετικά με το πώς η Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει μία πραγματικά βιώσιμη και αποδοτική -σε πόρους- οικονομία. Το πρώτο κεφάλαιο εξηγεί την ανάγκη που υπάρχει για ανάληψη επείγουσας δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και περιγράφει το πολιτικό πλαίσιο της ΕΠΣ γύρω από την κλιματική ουδετερότητα και την πράσινη μετάβαση. Έπειτα, τοποθετεί βαθμολογικά την Ευρώπη εντός του πλαισίου του ανταγωνιστικού αγώνα που διεξάγεται για καινοτομία. Το δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζει την έννοια της ΚΟ και τη διαφορά της από το γραμμικό οικονομικό μοντέλο, ενώ παρέχει μια επισκόπηση της προόδου της ΕΕ όσον αφορά την εφαρμογή των κυκλικών πολιτικών ανάμεσα στα κράτη-μέλη της. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται και αναλύονται τα αποτελέσματα των δεδομένων, καταλήγοντας έτσι, στο τέλος της διπλωματικής εργασίας.

The European Green Deal (EGD), adopted in 2019, has established the European Union (EU) as a global leader in green transition and Circular Economy (CE) policy frameworks. This thesis evaluates the EU-27’s progress towards CE under the EGD framework, focusing on the integration of sustainability into economic growth and resource efficiency. This research investigates significant policy efforts, such as the Circular Economy Action Plan (CEAP), the Just Transition Mechanism (JTM), and the Fit for 55 package, emphasizing their impact on climate neutrality and economic resilience. Furthermore, this study assesses the effectiveness of CE policies in addressing environmental concerns, decreasing waste, and enhancing resource efficiency, through a comprehensive literature review and data analysis. The findings indicate that, while significant strides have been made so far, there is still heterogeneity among EU member states in terms of circularity implementation and performance. Finally, the study underlines the importance of improved policy coherence and financial incentives, aiming to further the discussion about how Europe can create a truly sustainable and resource-efficient European economy. The first chapter explains the urgency behind the need to address climate change and describes the EGD policy framework around climate neutrality and the green transition. Subsequently, it positions Europe’s ranking in the context of competition in the innovation race. The second chapter presents the concept of CE and its contrast to the linear economy model, while providing a snapshot of where the EU stands, with regard to the assessment of the way circular policies are being implemented across its member states. Consequently, the data results are presented and discussed, concluding the thesis.