Ο αναδυόμενος ρόλος των κυρώσεων στην οικονομική διπλωματία και την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Abstract

Την τελευταία δεκαετία η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΈ) χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο κυρώσεις και περιοριστικά μέτρα είτε μεμονωμένα είτε υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) στο πλαίσιο άσκησης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) για την πρόληψη συγκρούσεων ή την αντιμετώπιση αναδυόμενων ή υφιστάμενων κρίσεων. Πρόκειται για μια παρέμβαση που αποσκοπεί στην άσκηση πίεσης απέναντι σε κράτη αλλά και φυσικά πρόσωπα, εταιρείες και οντότητες που κρίνεται ότι παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα ή απειλούν την ασφάλεια ή τα συμφέροντα της ΕΈ. Η άνοδος της χρήσης των κυρώσεων έχει αναδειχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία της ΚΕΠΠΑ. Ωστόσο, η υιοθέτηση και η εφαρμογή τους δεν συμβαίνει χωρίς προκλήσεις. Αμφισβήτηση επικρατεί αναφορικά με τους προσδοκώμενους στόχους, τη νομιμότητα, την εφαρμογή τους, την ομοφωνία των κρατών μελών και την αποτελεσματικότητά τους. Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κυρώσεις της ΕΈ, παρέχοντας ένα αναλυτικό πλαίσιο για το μηχανισμό των κυρώσεων, την αποτελεσματικότητά τους και τον αντίκτυπό τους εντός και εκτός της ΕΈ. Θα εξετάσει εάν η αύξηση της χρήσης τους έχει εργαλειοποιήσει ή και οπλοποιήσει τις πολιτικές της κοινής εξωτερικής πολιτικής και οικονομικής διπλωματίας και θα διερευνήσει εάν η εικόνα της ΕΈ από κανονιστική δύναμη «ήπιας ισχύος» έχει μετεξελιχθεί σε δρώντα «ισχυρής ισχύος». Θα προσπαθήσει να απαντήσει στο ερώτημα εάν η άνοδος της χρήσης των κυρώσεων χρησιμοποιείται από την ΕΈ ως μέσο προβολής ισχύος, αναβαθμίζοντας την εικόνα της ως παγκόσμιου δρώντα με οικουμενική οικονομική δεινότητα. Η πλήρης κατανόηση αυτού του πολύπλοκου και συνεχώς μεταβαλλόμενου μέσου προληπτικής διπλωματίας και εργαλείου οικονομικού εξαναγκασμού αποτελεί από μόνη της μια πρόκληση.

Over the past decade, the European Union (EU) has increasingly used sanctions and restrictive measures either individually or under the auspices of the United Nations in the context of the Common Foreign and Security Policy (CFSP) to prevent conflicts or to respond to emerging or existing crises. The use of sanctions aims to exerting pressure against states, individuals, companies and entities deemed to violate international law, human rights or threaten the security or interests of the EU.The rise of sanctions has emerged as one of the most important tools of the common foreign policy. However, their adoption and implementation are not without challenges. On certain occasions, doubts are raised as regards the expected objectives, the legitimacy, the acceptance by the Member States, the enforcement and their overall effectiveness. This paper focuses on how EU sanctions work by providing an analytical framework for the sanctions mechanism, their effectiveness, and their impact inside and outside the EU. It will examine whether the rise of sanctions has instrumentalised or even weaponised the tools of common foreign policies and economic diplomacy and will explore whether the EU has evolved from a normative soft power actor into a strong power actor. Has the rise of sanctions by the EU been used as a power projection instrument and has this strengthened the EU’s status as a global actor and ecumenical economic statecrafter? A full understanding of this complex and ever-changing instrument of preventive diplomacy, and tool of economic coercion, is a challenge in itself.